‘Al doende leren’ belangrijke leervorm voor schoolleiders

Utrecht, 13 mei 2014

Schoolleiders leren minstens zoveel op informele wijze als zij leren via formele vormen van professionalisering. Dat informeel leren vindt vooral plaats wanneer schoolleiders werken aan het doorvoeren van verbeteringen en vernieuwingen in de school. Maar ook door te reflecteren op ervaringen in interactie met docenten. Dat zijn enkele conclusies uit het onderzoek naar non- en informeel leren van schoolleiders in het voortgezet onderwijs, uitgevoerd door het Welten-instituut van de Open Universiteit in opdracht van de VO-academie van de VO-raad.

Onderzocht is welke bestaande vormen van non- en informeel leren worden toegepast door schoolleiders en welke vormen voor welk doel op welk moment het meest effectief zijn. Ook is onderzocht wat de meetbare opbrengsten van deze vormen van leren zijn. Het onderzoek heeft implicaties voor het scholingsaanbod: in Nederland zijn we vaak geneigd om de professionalisering te willen formaliseren. Het onderzoek laat juist zien dat schoolleiders net zo veel of misschien wel meer in de praktijk leren. Voor hen is het belangrijk dat het leren direct verbonden is met de praktijk, dat er gelegenheid is om ervaringen uit te wisselen, dat er ruimte is voor reflectie en dat je actief en onderzoekend kunt leren.

Informeel en non-formeel leren
Het informeel leren verwijst naar het niet doelgerichte en doorgaans niet georganiseerde leren. Schoolleiders leren informeel voornamelijk, zo blijkt uit het onderzoek, wanneer zij werken aan verbeteringen en vernieuwingen in de school. Dit zijn vaak omvangrijke processen waar meerdere mensen in de school bij betrokken zijn en waarbij zij elkaars oplossingen en ideeën nodig hebben om uiteindelijk succesvol te zijn. Door het werken aan verbetering of vernieuwing leert niet alleen de schoolleider maar ontwikkelen andere medewerkers zich ook. Reflecteren, een andere vorm van informeel leren, gebeurt meestal wanneer zij een vraag hebben rondom interactie of de werkrelatie met docenten. Reflecteren leidt vooral tot individuele leeropbrengsten.

Het non-formele leren is al het leren dat doelgericht en georganiseerd is en buiten de reguliere en erkende opleidingen valt, zoals coaching en korte cursussen. Het non-formeel leren vindt vooral plaats wanneer schoolleiders in hun school een probleem ervaren waarmee een cursus ze kan helpen. Uit het onderzoek blijkt dat dergelijke cursussen ook vaak een leereffect hebben op andere medewerkers in de school en als waardevoller worden ervaren als ze (ook) aspecten van het informele leren in zich hebben.

Onderzoeksrapport

Het onderzoek is in opdracht van de VO-academie (project van de VO-raad) uitgevoerd door het Welten-instituut, onderzoekscentrum voor leren, doceren en technologie van de Open Universiteit. Het onderzoeksrapport ‘Een aantrekkelijke leeromgeving voor schoolleiders. Onderzoek naar het non- en informele leren van schoolleiders in het voortgezet onderwijs’ is hieronder te downloaden. De VO-academie heeft een katern uitgegeven naar aanleiding van het onderzoek, getiteld ‘Al doende leren. Non- en informeel leren door schoolleiders’. Ook dat is hier beschikbaar.

Over de VO-academie

De VO-academie is een programma van de VO-raad dat is opgezet om schoolleiders, middenmanager en bestuurders in het voortgezet onderwijs te ondersteunen bij hun (verdere) professionalisering. Het doel is een kwaliteitsimpuls binnen de sector te bewerkstelligen. Het programma is gebaseerd op samen en van elkaar leren. Voor meer informatie www.vo-academie.nl.

(Persbericht VO Academie 13 mei 2014)
 

Onderzoek naar het non- en informele leren van schoolleiders in het voortgezet onderwijs

Een belangrijk deel van de professionele ontwikkeling van schoolleiders vindt plaats in non- en informele setting. Daarom heeft de VO-academie aan LOOK – Wetenschappelijk Centrum Leraren Onderzoek gevraagd een onderzoek uit te voeren naar de volgende vragen:
1. Welke bestaande vormen van non- en informeel leren zijn er te vinden onder schoolleiders in het VO?
2. Welke vormen van non- en informeel leren onder schoolleiders zijn op welk moment en voor welk doel (vraagstuk, probleem) het meest effectief?
3. Wat zijn de (meetbare) opbrengsten van vormen van non- en informeel leren, zowel in termen van leerop brengsten als opbrengsten in termen van de oplossing van een vraagstuk?
4. Welke vormen van (non- en) informeel leren zijn er in andere beroepsgroepen en in welke mate en onder welke omstandigheden dragen deze bij aan professionalisering?
5. Hoe kan de VO-academie de behoeftes van schoolleiders aan non- en informeel leren zo goed mogelijk vervullen?

LOOK heeft dit onderzoek uitgevoerd in de periode april tot en met december 2013. De activiteiten van LOOK zijn per 1 januari 2014 voortgezet in een nieuw Instituut: Het Welten-instituut. Onderzoekscentrum voor Leren, Doceren en Technologie.

Het volledige rapport is hieronder beschikbaar

Het VO Academie Katern is eveneens hier beschikbaar