Concepten als de ‘lerende organisatie’ en ‘kennisproductiviteit’ maken dat we de werkplek steeds meer onderzoeken op mogelijkheden voor bekwaamheidsontwikkeling (Keursten, 2001). Deze aandacht voor leren op het werk levert waardevolle inzichten op over voorwaarden om de werkplek tot een gunstige leeromgeving te maken. Het gaat dan om zaken als uitdagende taken, eigen verantwoordelijkheid, variatie in het takenpakket en ruimte en ondersteuning voor leren (zie onder andere Onstenk, 2001, en Tjepkema, 2001, voor overzichten). Het blijkt in de praktijk een uitdagend proces te zijn om die voorwaarden voor het eerst op werkplekken te introduceren. Zoiets is meer een kwestie van gezamenlijk ontwerpen en experimenteren, dan van top-down analyseren en implementeren. Leermogelijkheden creëren is in feite een leerproces op zich. Boonstra spreekt van ‘lerend vernieuwen’ (Boonstra,1999). Hij wijst erop dat leer- condities creëren of versterken geen kwestie is van eenmalige implementatie; deze condities invoeren en en bewaken betekent in de praktijk een continu proces van zoeken en bijstellen.

Het verloop van dit leerproces vormt het centrale thema van dit hoofdstuk. Hoe kun je ruimte creëren voor leren in functies waarin die ruimte nog niet ‘vanzelf aanwezig is? Welke principes gelden hiervoor? En hoe verloopt zo’n proces in de praktijk? We verkennen dit thema door te reflecteren op de zoektocht die het ondersteunersteam van adviesbureau Kessels & Smit, The Learning Company, doormaakt. Dit team zorgt voor zaken als financieel beheer, secretariële ondersteuning, ICT-ondersteuning en algemene bureau-ondersteuning. Het team is met hulp van een coach op zoek gegaan naar manieren om een aantrekkelijke werkplek te creëren, waarin de teamleden ieder op hun eigen manier aan hun persoonlijke en professionele ontwikkeling kunnen werken. Hun ervaringen illustreren het ontwikkelproces om te komen tot een kennisproductieve werkomgeving. Wat vraagt zo’n proces van de organisatie, de coach en de betrokken medewerkers?