Kessels, J.W.M. & Poell, R.F. (Eds.) (2001). Human Resource Development. Organiseren van het leren. (454 pag.) Alphen aan den Rijn: Samsom

Het boek Human Resource Development. Organiseren van het leren staat niet op zichzelf. Het vormt het basisboek in de gevarieerde HRD-publicatiereeks, waartoe ook HRD Thema, HRD Magazine en HRD Review horen. Deze brede inbedding geeft aan dat het domein van opleiden en leren in organisaties een krachtige ontwikkeling doormaakt. Met name krijgt de professionalisering van de beroepsbeoefenaar in dit veld ruime aandacht. Ook in de tijd gezien staat dit boek niet op zichzelf. In feite is het een volgende stap in een reeks publicaties die in 1984 begon met het losbladige Handboek Opleiders in Organisaties (1984-1989). Deze uitgave kreeg opvolging in de Capita Selecta Opleiders in Organisaties, een ambitieuze reeks themakaternen, met 40 afleveringen in de periode 1989-2000 (inclusief de registers).

Het boek bestaat uit vier delen: perspectieven en achtergronden, vormgeving van het leren, leren in verschillende arbeidscontexten en ondersteuning van het leren. Het begin van elk deel bevat een kort samenvattend overzicht van alle hoofdstukken in dat deel, met als service aan de lezer een aantal tips om verder te lezen. Dit betreft veelal recente Engelstalige literatuur die dieper ingaat op het thema dat in het betreffende deel centraal staat.

Deel I is getiteld ‘Perspectieven op leren, werken en opleiden’ en omvat acht hoofdstukken waarin de belangrijkste benaderingen binnen de HRD aan de orde komen. Daartoe behoren het corporate curriculum, kennisproductiviteit, het constructivisme, leren van volwassenen, het humanisme, performanceverbetering, en employability als strategische opgave. Deel I eindigt met een visie op de dilemma’s waarmee HRD-professionals in de 21^e eeuw te maken krijgen.

De titel van deel II luidt ‘Vormgeven van het leren’. Daarin wordt vooral aandacht besteed aan het inzetten van leren en opleiden op de werkplek, in leertrajecten en leernetwerken. Er zijn zeer veel verschillende manieren om leren en opleiden dicht bij de werkplek vorm te geven. De auteurs benadrukken dat het kiezen van de meest geschikte vorm om het leren te organiseren een kern­opgave is: een uitdaging voor de HRD-professional, die zich echter steeds vaker ook zal opwerpen als adviseur om lerenden en leidinggevenden te helpen bij het maken van dergelijke keuzen.

Deel III, ‘Leren in verschillende arbeidscontexten’, besteedt aandacht aan het leren in professionele organisaties, aan leerprocessen in zelfsturende teams en verbeterteams, en aan het ontwikkelen door beroepsbeoefenaren van bekwaamheden en arbeidsidentiteit. De meeste nadruk ligt hierbij steeds op informele en arbeidsimmanente leervormen. Alle auteurs besteden veel aandacht aan de verbindingen tussen leren en werken. Een belangrijk inzicht dat naar voren komt is de mogelijkheid om werkinhoud en -organisatie zodanig (anders) vorm te geven dat de kans op ‘spontane’, informele, in arbeid geïntegreerde leerprocessen bij beroepsbeoefenaren toeneemt.

Deel IV heet ‘Ondersteunen van het leren’. Daarin passeren verschillende manieren om het leren te ondersteunen de revue, zoals assessment, simulatie, e-learning, 360°-feedback, effectiviteitsbepaling en evaluatie. Dit deel sluit af met een model voor integrale ondersteuning van leren en werken. Over veel van deze ondersteunende instrumenten en processen binnen HRD is al de nodige wetenschappelijke kennis beschikbaar. Leerprocessen in arbeidsorganisaties kan men op veel verschillende wijzen faciliteren, stimuleren en ondersteunen. Dat kan door vóór, tijdens en na deze leerprocessen praktijkgericht onderzoek te doen, bijvoorbeeld in de vorm van assessment, verkrijging van feedback, effectiviteitsmeting en allerlei evaluatievormen. Met zulke informatie kan men leerprocessen beter afstemmen op de lerenden, het werk, de organisatie en de ontwikkelingen daarin. De HRD-professional vervult daarin een belangrijke rol.

In 2011 verscheen de tweede, volledig herziene en aangevulde druk van dit handboek.

Eind 2021 zal bij Uitgeverij Lannoo Campus de derde druk verschijnen, in een volledig herziene en uitgebreide versie met 45 hoofdstukken.